.δ.
 
 

ΠΝΕΥΜ.ΛΟΓΟΙ - ΟΜΙΛΙΕΣ
 

ΕΙΚΟΝΑ ΠΕΝΤΗΚΟΣΤΗΣ


 

 

 

ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΤΗΣ ΕΙΚΟΝΑΣ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΤΡΙΑΔΟΣ,
1515, ΑΝΔΡΕΑ ΡΟΥΜΠΛΙΟΦ

Από τους μεγαλύτερους αγιογράφους στο κόσμο είναι και ο Ρώσος μοναχός Ανδρέας Ρουμπλιόφ. Στα 1515 διακόσμησε τον καθεδρικό ναό της Αναλήψεως του Χριστού στη Μόσχα. Εκατό πενήντα χρόνια αργότερα η σύνοδος των Επτά Κεφαλαίων αναγνωρίζει ειδικά την εικόνα της Αγίας Τριάδος ως υπόδειγμα της αγιογραφίας και όλων των αναπαραστάσεων της Αγίας Τριάδος. Δεν υπάρχει τίποτε παρόμοιο ως προς τη δύναμη της θεολογικής συνθέσεως, το πλούτο του συμβολισμού και την άφθαστη καλλιτεχνική ωραιότητα.
Μπορούμε να ξεχωρίσουμε τρία υπερκείμενα επίπεδα. Το πρώτο είναι η ανάμνηση της βιβλικής διηγήσεως για την επίσκεψη των τριών οδοιπόρων στον Αβραάμ (Γεν. ιη'1-15), που την ερμηνεύει το λειτουργικό σχόλιο: <<Μακάριε Αβραάμ, την είδες και την δέχθηκες εσύ τη μια και τριαδική Θεότητα>>. Η απουσία όμως των μορφών του Αβραάμ και της Σάρρας μας καλεί τώρα να εισδύσωμε βαθύτερα, στο δεύτερο επίπεδο, της <<θείας οικονομίας>>. Οι τρεις ουράνιοι οδοιπόροι αποτελούν το <<Αιώνιο Συνέδριο>> και το τοπίο αλλάσσει σημασία: η σκηνή του Αβραάμ γίνεται ανάκτορο και ναός, η δρυς του Μαβρή το ξύλο της ζωής και ο κόσμος ένα σχηματικό κύπελλο μέσα στη φύση, ανάλαφρο σημείο της παρουσίας της. Το επιτραπέζιο σκεύος με το μοσχάρι το αντικατασταίνει το ποτήριο της ευχαριστίας.
Οι τρεις άγγελοι ανάλαφροι και λιγεροί μας παρουσιάζουν σώματα πολύ επιμηκυσμένα. Οι πτέρυγες των αγγέλων, καθώς και ο σχηματικός τρόπος της επεξεργασίας του τοπίου δίδουν την άμεση εντύπωση του άϋλου, της απουσίας κάθε γήϊνου βάρους. Η ανάστροφη προοπτική εξαφανίζει την απόσταση, το βάθος, όπου τα πάντα χάνονται απόμακρα και μ' ένα αποτέλεσμα αντίθετο φέρει κοντά μας τις μορφές, δείχνοντας πως ο Θεός είναι εκεί και παντού. Η χαρωπή ελαφράδα του συνόλου, δημιουργεί ένα φτερωτό όραμα.
Τα τρία πρόσωπα βρίσκονται σε συνομιλία. Το θέμα της θα πρέπει να είναι το κείμενο του Ιωάννη: <<Τόσο πολύ αγάπησε ο Θεός το κόσμο, ώστε έδωσε το μονογενή υιό του>>. Ο Λόγος όμως του Θεού είναι πάντοτε πράξη: παίρνει τη μορφή του ποτηρίου.
Το τρίτο επίπεδο, ενδοθεϊκό, μόνον υποβάλλεται, είναι υπερβατικό και ανέφικτο. Ωστόσο είναι παρόν, αφού η οικονομία της σωτηρίας απορρέει από την εσωτερική ζωή του Θεού.
Ο Θεός είναι ο ίδιος αγάπη μεσα στη τριαδική ουσία του και η αγάπη του προς το κόσμο δεν είναι παρά το απάυγασμα της τριαδικής του αγάπης. Η δωρεά του εαυτού του, που δεν είναι ποτέ υστέρημα, αλλά έκφραση της περίσσειας της αγάπης του, εικονίζεται με το ποτήριο.
Οι άγγελοι ειναι συγκεντρωμένοι γύρω από τη θεία τροφή. Το περιεχόμενο του ποτηρίου είναι ο Αμνός, που μας κάνει να συσχετίσουμε το ουράνιο Δείπνο με τα λόγια της Αποκαλύψεως: <<Το αρνίο εσφαγμένον από καταβολής κόσμου>>. Η αγάπη, η θυσία, ο σφαγιασμός, υπάρχουν πριν από τη δημιουργία του κόσμου, βρίσκονται στην αρχή. Οι τρείς άγγελοι είναι σε ανάπαυση που είναι η υπέρτατη ειρήνη του όντος καθεαυτό. Η ανάπαυση όμως αυτή είναι και <<μεθύουσα>> μια πραγματική έκσταση, η <<έξοδος εις εαυτόν>>.
Ο άγιος Γρηγόριος Νύσσης αποκαλύπτει την έκσταση-μυστήριο:
<<Το παραδοξότερο από όλα είναι το ότι η στάση και κίνηση είναι το ίδιο πράγμα>>.
Η κίνηση ξεκινά από το αριστερό πόδι του προς τα δεξιά αγγέλου, συνεχίζεται στη κλίση της κεφαλής του, περνά στον άγγελο του κέντρου, παρασύρει χωρίς αντίσταση το κόσμο, το βράχο το δένδρο και εκβάλλει στη κάθετη θέση του προς τα αριστερά αγγέλου, όπου ηρεμεί σαν μέσα σε δοχείο. Παράλληλα με αυτή τη κυκλική κίνηση, που η κατάληξή της ορίζει όλα τα υπόλοιπα, καθώς η αιωνιότητα ορίζει το χρόνο, η κατακόρυφη φορά του ναού και των σκήπτρων δείχνει τη τάση του γήϊνου προς το ουράνιο, όπου η ορμή βρίσκει το τέρμα της.

>>>>>>>>>>>>>>>>>>>ΕΠΟΜΕΝΗ ΣΕΛΙΔΑ <<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<

Η ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΣΗ ΤΟΥ ΘΕΟΥ ΠΑΤΕΡΑ ΜΕ ΑΣΠΡΑ ΜΑΛΛΙΑ ΚΑΙ ΩΣ ΓΕΡΟΝΤΑΣ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΤΕΧΝΟΤΡΟΠΙΑΣ.
ΩΣ ΓΝΩΣΤΟΝ Η ΠΡΩΤΗ ΕΝΤΟΛΗ ΕΙΝΑΙ ΝΑ ΜΗ ΠΟΙΟΥΜΕ ΕΙΔΩΛΟ
ΟΥΤΕ ΟΜΟΙΩΜΑ ΤΟΥ ΘΕΟΥ.
Η ΣΩΣΤΗ ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΑΓΙΟΓΡΑΦΗΣΗ ΕΙΝΑΙ Η ΠΑΡΑΠΑΝΩ ΑΝΑΦΕΡΟΜΕΝΗ, ΠΟΥ ΣΥΓΚΑΤΑΒΑΤΙΚΑ ΠΑΛΙ, Η ΑΓΙΑ ΤΡΙΑΣ ΑΠΕΙΚΟΝΙΖΕΤΑΙ ΜΕ ΑΓΓΕΛΟΥΣ, OΠΩΣ ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΕΜΦΑΝΙΣΘΗΚΕ ΣΤΗΝ ΦΙΛΟΞΕΝΙΑ ΤΟΥ ΑΒΡΑΑΜ.
Ο ΥΙΟΣ ΠΟΥ ΣΑΡΚΩΘΗΚΕ ΚΑΙ ΕΛΑΒΕ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΜΟΡΦΗ ΠΑΡΑΠΕΜΠΕΙ ΣΤΟ ΠΑΤΕΡΑ. ΓΙ' ΑΥΤΟ Ο ΠΑΝΤΟΚΡΑΤΟΡΑΣ ΠΑΤΕΡΑΣ (ΣΤΟΥΣ ΤΡΟΥΛΟΥΣ ΤΩΝ ΕΚΚΛΗΣΙΩΝ) ΕΧΕΙ ΜΟΝΟ ΤΗ ΜΟΡΦΗ ΤΟΥ ΣΑΡΚΩΜΕΝΟΥ ΛΟΓΟΥ.
ΚΑΘΩΣ ΟΜΩΣ Η ΔΥΤΙΚΗΣ ΤΕΧΝΟΤΡΟΠΙΑΣ ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΣΗ ΠΕΡΑΣΕ ΣΤΟ ΛΑΟ, Η ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΑΠΟΦΑΣΙΣΕ ΝΑ ΤΗ ΠΡΟΣΚΥΝΟΥΜΕ ΜΕ ΣΕΒΑΣΜΟ, ΑΛΛΑ ΠΡΟΤΕΙΝΕΙ ΩΣ ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΜΟΝΟ ΤΗΝ ΕΙΚΟΝΑ ΤΗΣ ΦΙΛΟΞΕΝΙΑΣ ΤΟΥ ΑΒΡΑΑΜ, ΜΕ ΤΟΥΣ ΤΡΕΙΣ ΑΓΓΕΛΟΥΣ (ΟΠΩΣ Η ΑΝΩΤΕΡΩ ΕΙΚΩΝ).